Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), người nhiễm HIV khi mắc Covid-19 có nguy cơ bệnh chuyển nặng hoặc tử vong cao hơn. Vì vậy, người nhiễm HIV cần áp dụng các biện pháp can thiệp để giúp sống khỏe nhất có thể như: Tiếp cận sớm và điều trị bằng thuốc ARV sớm, tuân thủ điều trị; ngăn ngừa và quản lý các bệnh lý tiềm ẩn như tiểu đường, tăng huyết áp. Tổ chức Y tế thế giới cũng khuyến cáo, trong bối cảnh dịch Covid-19 như hiện nay, những người nhiễm HIV nên được ưu tiên tiêm chủng vắc xin phòng Covid-19 càng sớm càng tốt.
Tại Lào Cai, người nhiễm HIV đầu tiên được phát hiện vào tháng 12/1996 đến nay, 100% huyện, thị xã, thành phố có người nhiễm HIV. Trong đó: Thành phố Lào Cai và các huyện Văn Bàn, Bảo Thắng, Bát Xát, là những địa phương có số người nhiễm HIV cao; Lây truyền chủ yếu qua đường máu chiếm 63,14%; Tỷ lệ người nhiễm HIV là nam giới chiếm 78,14% và có chiều hướng trẻ hóa, ở lứa tuổi từ 20 - 39 tuổi, bên cạnh đó sự lây truyền HIV trong nhóm nữ giới và trẻ em lại đang có xu hướng gia tăng.
Hưởng ứng Chiến dịch phòng, chống AIDS toàn cầu, mục tiêu Chiến lược Quốc gia chấm dứt bệnh AIDS vào năm 2030, Uỷ ban nhân dân tỉnh Lào Cai đã xây dựng kế hoạch cụ thể cho hoạt động phòng chống HIV/AIDS tại địa phương, trong đó ban hành Kế hoạch số 368/KH-UBND ngày 05/11/2021 về việc triển khai Tháng hành động quốc gia phòng, chống HIV/AIDS tỉnh Lào Cai năm 2021 nhằm kêu gọi sự quan tâm của toàn xã hội đến công tác phòng chống HIV/AIDS. Tăng cường phòng, chống HIV/AIDS trong bối cảnh đại dịch COVID-19 với mục đích: Tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS, bảo đảm mọi người được tiếp cận các dịch vụ thiết yếu trong dự phòng, chăm sóc và điều trị HIV/AIDS một cách liên tục trong bối cảnh đại dịch Covid-19 như hiện nay.
Trong thời gian qua, ngành Y tế Lào Cai đã đẩy mạnh công tác truyền thông, tổ chức các hoạt động truyền thông, vận động hưởng ứng Tháng hành động quốc gia phòng, chống HIV/AIDS và Ngày Thế giới phòng chống AIDS nhằm thúc đẩy sự quan tâm của toàn xã hội đến công tác phòng chống HIV/AIDS
Các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS được thực hiện hiệu quả, đảm bảo mọi người được tiếp cận các dịch vụ thiết yếu trọng dự phòng, chăm sóc và điều trị HIV/AIDS một cách liên tục, đặc biệt là các dịch vụ và nâng cao chất lượng của các dịch vụ điều trị cho người nhiễm HIV bằng thuốc ARV và điều trị thay thế
nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone. Cung cấp các dịch vụ về phòng chống HIV/AIDS như: Tư vấn xét nghiệm HIV lưu động; các cơ sở cấp phát thuốc Methadone, điểm cấp phát thuốc ARV, cung cấp bơm kim tiêm sạch, bao cao su miễn phí và các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Tăng cường triển khai các hoạt động can thiệp giảm tác hại trong dự phòng lây nhiễm HIV như: Chương trình tiếp cận tại cộng đồng. Tổ chức các cuộc giám sát, đánh giá việc thực hiện công tác phòng chống HIV/AIDS của các cấp, các ngành, các đoàn thể, địa phương.
Bên cạnh đó, ngành y tế còn thường xuyên tổ chức thăm hỏi, động viên các cơ sở chăm sóc, hỗ trợ và điều trị người nhiễm HIV/AIDS, các nhóm tự lực và cá nhân, gia đình người nhiễm HIV/AIDS tích cực tham gia vào các hoạt động phòng chống HIV/AIDS, giúp đỡ người nhiễm HIV/AIDS hòa nhập cộng đồng.
Tuy nhiên, hiện nay công tác phòng, chống HIV/AIDS trên địa bàn tỉnh vẫn còn gặp phải một số khó khăn như: Số phát hiện nhiễm mới HIV trên địa bàn tỉnh tuy đã chững lại trong những năm gần đây, nhưng diễn biến dịch vẫn còn phức tạp trên các lĩnh vực quy mô, diện mắc và cả hình thái lây truyền; Sự tiếp cận đến các dịch vụ dự phòng, chăm sóc điều trị HIV/AIDS của đối tượng nguy cơ cao còn hạn chế; Nguồn lực đầu tư cho phòng, chống HIV/AIDS đang ngày một cắt giảm gây khó khăn cho việc triển khai thực hiện…
Vì vậy, trong thời gian tới công tác phòng, chống HIV/AIDS phải cần sự phối hợp chặt chẽ hơn nữa của các cấp, các ngành, các tổ chức cùng với mọi cá nhân trong xã hội tham gia. Để thực hiện thành công công tác phòng, chống HIV/AIDS nói chung cũng như đảm bảo mục tiêu: mọi người dân đều có cơ hội được tiếp cận các dịch vụ dự phòng lây nhiễm HIV, những người nhiễm HIV có cơ hội được tiếp cận các dịch vụ chăm sóc, hỗ trợ, điều trị chúng ta cần phải nỗ lực nhiều hơn nữa trong việc cung cấp các dịch vụ từ truyền thông nâng cao nhận thức cho mọi người đến cung cấp các dịch vụ dự phòng, chăm sóc hỗ trợ và điều trị, cần lồng ghép hiệu quả chương trình phòng, chống HIV/AIDS với chương trình phòng, chống các ma tuý, mại dâm. Quyết tâm thực hiện hoàn thành mục tiêu chiến lược phòng, chống AIDS toàn cầu là “Hướng tới mục tiêu chấm dứt đại dịch AIDS tại Việt Nam vào năm 2030”.
I- HIV/AIDS LÀ GÌ ?
HIV là một chữ viết tắt của loại vi rút gây suy giảm miễn dịch ở người.
AIDS là chữ viết tắt của hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người. AIDS là giai đoạn cuối của quá trình nhiễm HIV. Trong giai đoạn này, hệ thống miễn dịch của cơ thể bị suy yếu nên người bệnh dễ mắc các bệnh như: nhiễm khuẩn, ung thư...
II- TRIỆU CHỨNG
Có 04 giai đoạn nhiễm HIV:
1. Giai đoạn sơ nhiễm (còn gọi là thời kỳ cửa sổ): thời gian kéo dài từ 2 đến 6 tháng, cơ thể hoàn toàn bình thường. Xét nghiệm HIV cho kết quả âm tính (vì thế trong giai đoạn này dễ lây bệnh cho người khác nếu quan hệ tình dục không an toàn).
2. Giai đoạn nhiễm HIV không triệu chứng: Thời gian từ 5 đến 7 năm, cơ thể vẫn khỏe mạnh bình thường. Xét nghiệm cho kết quả dương tính.
3. Giai đoạn cận AIDS: Vẫn không có biểu hiện đặc trưng, xét nghiệm cho kết quả dương tính.
4. Giai đoạn AIDS: có các triệu chứng sau:
Gầy sút (giảm trên 10% trọng lượng cơ thể ).
Sốt , ỉa chảy, ho kéo dài trên 1 tháng.
Xuất hiện nhiều bệnh như : ung thư, viêm phổi, lao, viêm da, lở loét toàn thân.
Người bệnh nhanh chóng tử vong tùy theo điều kiện chăm sóc và điều trị.
III- CÁC CON ĐƯỜNG LÂY TRUYỀN HIV:
Có 3 con đường lây truyền HIV:
1.Tình dục
Virus HIV có rất nhiều trong chất dịch sinh dục của người bị nhiễm. Do vậy, virus HIV có thể xâm nhập vào máu bạn tình qua cơ quan sinh dục. Việc sinh hoạt tình dục dù có giao hợp hay chỉ tiếp xúc cơ quan sinh dục đều có khả năng lây nhiễm.
2.Đường máu.
HIV có rất nhiều trong máu người nhiễm. Do vậy việc dùng chung bơm kim tiêm, dụng cụ y tế không qua tiệt trùng với người nhiễm HIV, truyền máu của người nhiễm HIV đều làm cho bạn bị lây nhiễm HIV.
Riêng về ma túy , bản thân nó không sinh ra HIV nhưng người nghiện ma túy dễ dàng bị lây nhiễm HIV khi dùng chung bơm kim tiêm với bạn nghiện hoặc bơm kim tiêm tại tụ điểm bán thuốc.
3.Từ mẹ sang con.
Tỷ lệ trẻ em sinh ra bị nhiễm HIV từ những người mẹ bị nhiễm HIV là 25-30%. HIV có thể lây từ mẹ sang bé qua nhau thai khi bé trong bụng mẹ, qua máu và chất dịch của mẹ khi sinh hoặc qua sữa mẹ khi mẹ cho con bú. Trẻ sơ sinh nhiễm HIV thường không sống được quá 3 năm.
IV- CÁCH PHÒNG , TRÁNH:
Dựa vào đường lây nhiễm HIV, có các biện pháp phòng sau:
1. Phòng nhiễm HIV/AIDS lây qua đường tình dục:
- Sống lành mạnh, chung thuỷ một vợ một chồng và cả hai người đều chưa bị nhiễm HIV. Không quan hệ tình dục bừa bãi.
- Trong trường hợp quan hệ tình dục với một đối tượng chưa rõ có bị nhiễm HIV không, cần phải thực hiện tình dục an toàn để bảo vệ cho bản thân bằng cách sử dụng bao cao su đúng cách.
- Phát hiện sớm và chữa trị kịp thời các bệnh lây truyền qua đường tình dục cũng giúp giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS vì những tổn thương do nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục sẽ là cửa vào lý tưởng cho HIV
2. Phòng nhiễm HIV/AIDS lây qua đường máu:
-Không tiêm chích ma túy.
- Chỉ truyền máu và các chế phẩm máu khi thật cần thiết, và chỉ nhận máu và các chế phẩm máu đã xét nghiệm HIV.
- Chỉ sử dụng bơm kim tiêm vô trùng. Không dùng chung bơm kim tiêm. Sử dụng dụng cụ đã tiệt trùng khi phẫu thuật, xăm, xỏ lỗ, châm cứu...
- Tránh tiếp xúc trực tiếp với các dịch cơ thể của người nhiễm HIV
- Dùng riêng đồ dùng cá nhân: dao cạo, bàn chải răng, bấm móng tay,...
3. Phòng nhiễm HIV/AIDS lây truyền từ mẹ sang con:
- Người phụ nữ bị nhiễm HIV thì không nên có thai vì tỷ lệ lây truyền HIV sang con là 30%, nếu đã có thai thì không nên sinh con.
- Trường hợp muốn sinh con, cần đến cơ sở y tế để được tư vấn về cách phòng lây nhiễm HIV cho con.
- Sau khi đẻ nếu có điều kiện thì nên cho trẻ dùng sữa bò thay thế sữa mẹ.